Radon
Elven gymyk yw radon, niver 86 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Rn. An hanow a dheu dhyworth an elven radiom, ha'y hanow kynsa yn Sowsnek veu radium emanation, awos bos gorrys yn-mes gans radiom.
 | |
 | |
| Ensampel a |
Elven gymyk, gass  |
|---|---|
| Furvell gymyk |
Rn |
| Dydhyas diskudhans |
1899 |
| Niver atomek |
86 |
| Aray an elektrons |
1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰ 4s² 4p⁶ 4d¹⁰ 5s² 5p⁶ 4f¹⁴ 5d¹⁰ 6s² 6p⁶, [Xe] 4f¹⁴ 5d¹⁰ 6s² 6p⁶ |
| Rann a |
period 6, bagas 18 |
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Pur ansad ha peryllus yw radon drefen y radyoweythresans glew. Radon yw an brassa kevriyas dhe dhewynnyans kilva naturel. Ev a dheu dhyworth kerrygi yn naturel, ha rann (pur vyghan) yw y'n ayrgylgh. Ev a guntell yn drehevyansow yn ranndiryow le may ma men growan, kepar ha Kernow. Radon a wra omgemeres rag 10% a gasys kanker skevens. Lemmyn yma daffar previ rag radon.
Diskudhys veu gans Ernest Rutherford yn 1899 yn Pennskol McGill, Montreal, Kanada. Ev a studhyas an gass hag a dho dhyworth thoriom, hag aswonn bos elven nowydh ena. Gass diliw yw radon na wra dasoberi gans elvennow erel. Poos atomek radon yw 222, y boynt teudhi yw -71°C ha'y boynt bryjyon yw -62°C. Y dhosedh yw 9.7 gramm an liter
Mirva golegi
-
Daffar previ rag radon y'n chi -
Ernest Rutherford -
Men growan -
Ranndiryow men growan yn Kernow
