Dyffransow ynter amendyansow a "Merkuri"

Content deleted Content added
Brwynog (keskows | kevrohow)
No edit summary
Brwynog (keskows | kevrohow)
No edit summary
Linen 1:
{{Taklow| fetchwikidata=ALL | suppressfields= * | image2 = Hg-TableImage.svg }}
 
Elven gymyk yw [[Merkuri|'''merkuri''']] po arghans byw, niver 80 y'n [[An Vosen Beriodek|Vosen Beriodek]]. Y furvell gymyk yw '''Hg''', dhyworth an ger latinekLatinek ''hydrogyrum'', ow styrya arghans linyel. An hanow merkuri a dheu dhyworth an planet. Nyns eus rann dhe verkuri y'n korf denel, mes ev a eksist yn pub tra byw yn mynsow munys awos y vos y'n ayrgylgh. Posna gans merkuri o kemmyn y'n termyn eus passyes, mes pur danow yw lemmyn drefen relyansow tynn yeghes ha sawder. Nans yw termyn hir, gorhemmynys o kalomel (merkuri klorid, Hg<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub>) avel fysek lowsya. Pan dheuth pockys Frynk ha mos kudyn y'n 15ves kansvledhen, an unnik kur o ''corrosive sublimate'', merkurik klorid (HgCl<sub>2</sub>). Peryllus o an kur, hag ownek o tus a'n kur keffrys ha'n dises.
Arwodhow posna merkuri yw drog penn, penn-dro, hwyja ha drog torr. Nivelyow ughel a verkuri veu yn gols Isaac Newton (1642-1727), yn gwirhaval dhyworth y ober alkemi, hag yn gols Robert Burns, dhyworth dyghtyans rag an pockys frynk, keffrys ha Myghtern Henry VIII hag Ivan an Euthyk a Russi. Lavar koth yn Sowsnek yw ''mad as a hatter''. Hemm a dheu dhyworth devnydh merkuri gans an re hag a wre pali dhyworth milvlew lostledanes ha konines.