Dyffransow ynter amendyansow a "Nikel"

Elven gymyk yw [[Nikel|'''nikel''']], niver 28 y'n [[An Vosen Beriodek|Vosen Beriodek]]. Y furvell gymyk yw '''Ni'''. An hanow a dheu dhyworth an ger [[Almaynek]] ''kupfernickel'', ow styrya kober an Jowl.

Essensek yw nikel dhe nebes eghennow, mes ny wodhvedhys yw poran an fordh may hwra effeythya an korf. Anella polter nikel a yll kawsya kanker skevens ha tron, hag tava teudhansow nikel a yll kawsya dermatitis. Tus val almaynek a wodhya moon rudh-gell henwys ''kupfernickel'' gansa (kober an Jowl, awos ny yllens kavos alkan dyworto). Usys o gansa dhe liwa gweder gwyrdh. Yn 1751 diskudhys veu alkan nikel gans Axel Fredrik Cronstedt yn [[Stockholm]].

Meur a'n nikel war an nor a dheuth dhyworth meyn kowas. Men kowas bras hag a diyskynnasdhiyskynnas yn ranndir Sudbury, [[Kanada]], nans yw a-dro dhe 2 bilvil a vledhynnyow, a styr bos balyow bras ena (30% a askorrans ollvysel). [[Ostrali]] hag [[Indonesi]] a askorr meur a voon ynwedh. Kolonnen an nor yw gwrys a [[horn]] a nikel.

Yn 1844 diskudhys veu bos nikel pur dha dhe weres gans platyans [[arghans]]. Lemmyn usys yw dhe wul dur dinam. Es yw dhe wul gwiver dhyworth nikel. Yma meur a wlasow ow tevnydhya nikel dhe wul bathow. Yma niver a gesalkenyow arbennek ow komprehendya nikel, kepar ha:

''Nikrom'' yw nikel gans ynter 11% ha 22% [[kromiom]]. Ev a wra gorthsevel tommder. Usys yw yn fornow ha krasellow.

''Monel'' yw 70% nikel ha 30% [[kober]]. Da yw rag gorthsevel kesknians gans dowr an mor. Usys yw dhe wul gwelynni kengorreroryon yn gorholyon.

''Nitinol'' yw 55% nikel ha 45% [[titaniom]]. Yma dhe'n alkan ma an gallos dhe berthi kov furv kyns. Usys yw dhe wul framyow dewweder.

Restren: NiCd various.jpg |skeusennik|Batriow nikel-[[kadmiom]]