Dyffransow ynter amendyansow a "Merkuri"
Content deleted Content added
Amendyans 197912 gans Knoxwilliam (keskows) diswrys Tagg: Undo |
No edit summary |
||
Linen 4:
Arwodhow posna merkuri yw drog penn, penn-dro, hwyja ha drog torr. Nivelyow ughel a verkuri a veu yn gols Isaac Newton (1642-1727), yn gwirhaval dhyworth y ober alkemi, hag yn gols Robert Burns, dhyworth dyghtyans rag an pockys frynk, keffrys ha Myghtern Henry VIII hag Ivan an Euthyk a [[Russi]]. Lavar koth yn [[Sowsnek]] yw ''mad as a hatter''. Hemm a dheu dhyworth devnydh merkuri gans an re hag a wre pali dhyworth milvlew lostledanes ha konines.
Usys o moon merkuri, vermeyl po ''cinnabar'' (merkuri sulfid, HgS), avel liw rudh splann gan lymnoryon kynsistorek dhe afina fowys. Kevys veu jarrik leun a verkuri yn bedh yn [[Ejyp]] gans an hendhyskonydh Almaynek, Heinrich Schliemann (1882-1890). An alkemydh Chinek, Ko Hung (281-361OK) a skrifas a-dro dhe varth a dreylya ''cinnabar'' rudh splann dhe verkuri arghansek orth y dommhe. [[Aristotle]] an
''Cinnabar'' yw an chif moon hwath, kevys yn [[Spayn]], [[Russi]] hag [[Itali]] dre vras. Askorrys yw 8,000 tonnas an vledhen. Usys yw dhe wruthyl [[klorin]] ha [[sodiom]]
Ensampel drok a dhefolya kerghynnedh gan merkuri veu an terosa [[Baya]] Minimata yn [[Nihon]] y'n 1950ow. Kowethyans kymyk leel a wrug diskarga 100 tunnas a verkuri an vledhen dres 30 bledhen. Yth esa gans puskes an baya nivel ughel a verkuri. Evredhek o dres 10,000 a dus a gavas 'Dises Minimata'.
|