Klorin

Ensampel a	Elven gymyk, medhegneth essensek
Klass	dialkan diatomek, bagas 17
Dydhyas diskudhans	1774
Niver atomek	17
Aray an elektrons	[Ne] 3s² 3p⁵, 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵
Elektronegedhegedh	3
Studh oksidyans	−1, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
Rann a	period 3, bagas 17
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gymyk yw klorin, niver 17 y'n Vosen Beriodek. An hanow a dheu dhyworth an ger Greka chloros, ow styrya melynwyrdh. Peryllus ha dasoberus yw klorin, an elven hag a eksist avel molekulen Cl₂, mes sad ha salow yw klorid, atom a glorin hag a geworras elektron, skrifys Cl^-.

Essensek yw klorid (Cl^-) dhe lies eghen, ow komprehendya tus, ha nebes anwenonek yw. Gass klorin (Cl₂) yw fest gwenonek. Ev a wra effeythya lagasow ha skevens gans keskrunyans byghan, mar vyghan avel 3 rann an vilvil y'n ayr. Merwel yw anella ayr gans keskreunyans a 500 rann an vilvil rag pymp mynysen. Usys o yn Kynsa Bresel an Bys avel arv. 5000 a verwis dhyworto bys dhe dhevnydh maskow gass. Askorrys yw trenken hydroklorik y'n sagh boos dhe weres trethans boos.

Yma edhom dhe dus a 3g a glorid pub dydh. Komprehendys yw yn lies boos dyghtys avel holan (sodiom klorid, NaCl).

Askorrys veu klorin rag an kynsa prys gans Carl Wilhelm Scheele yn Uppsala, Sweden, yn 1774. Ev a dommhas trenken hydroklorik gans manganes dioksid dhe wul gass gwerek doos gans fler tagek. James Watt a dhiskudhas y kyllir usya klorin rag kanna. Usys yw hypoklorit sodiom hedhyw hwath yn chiow rag kanna ha glannhe. Askorrys yw moy ages 160 milvil tonnas pub bledhen. Usys yw avel kymygennow yn diwysyans (30%), PVC (polyvinyl klorid)(25%), purhe dowr (20%), teudhoryon (15%) ha dowrow kanna (10%). Usys veu klorin dhe burhe dowr y'n kynsa prys yn Maidstone, Pow Sows, yn 1897 dhe dhigelmi tardh tarthen vrith (Sowsnek: typhoid). Erbynn hedhyw usys yw y'n keth fordh yn ollvysel. Awos hemma yma le a glevesow kepar ha tarthen vrith (Sowsnek: typhoid) , kolera (tarthen skit) ha fagel kenennow an ympynn (Sowsnek: meningitis) y'n bys.

Klorin yw rann a lies kesstoff defolya: an ladher hwesker DDT, oyl ynjynorieth avel PCB ha gassys rewi aswonnys avel klorofluorokarbonow (CFC). Wosa diskudhyans effeyth CFCow war an Nivel Ozon, sinys veu Protokol Montreal yn 1987 dh'aga hontrolya.

Poos atomek yw 35.47, y boynt treudhi yw -101°C ha'y boynt bryjyon yw -34°C. Gass melynwyrdh doos flerek yw. Pur dhasoberus yw gans elvennow erel.

Mirva golegi

Carl Wilhelm Scheele
James Watt
Klorin rag pollow neuvya
Devnydh a gass yn Kynsa Bresel an Norvys
Trenken hydroklorik
Maynor rudhvelyn, ladher plansow
An toll y'n Nivel Ozon