Diwaskedh, treweythyow gwyns a-dro (ha trowyns yn ranndiryow trovannel), yw term keweroniethel rag parth veur a ayr le mayth usi an ayr ow trehevel. Hemm a hwer pan wrello dew ayrgorf metya. An or yntra dew ayrgorf yw gelwys tal. Ayrgorf yw korf a ayr gans gnasow arbennik, ow kregi war natur an ranndir le mayth o furvyes. Yn Kernow an re ma a gomprehend moryow (ow kul ayr gleb) ha tiryow (ayr segh), hag ayr a'n ogledh (yeyn) ha dyghow (tomm).

An hwegh sort a ayrgorf a yll effeythya Kernow
Diwaskedh dres arvor west Rewenys
Talyow war vappa kewer

Dell yw usys yn Kernow, ayr trovannel a'n dhyghow a wra metya ayr pennaghlek a'n ogledh. Pan wra dew ayrgorf dyffrans metya, an ayr y'n diwaskedh a dhrehev ha treylya.

Hanow ayrgorf Pennfenten Tu Gnasow
Arktek Mor Norgagh A'n north / north est Pur yeyn gans ergh
Pennaghlek brastiryel Siberi A'n est Pur yeyn ha segh
Trovannel brastiryel Sahara / Brastir Europa A'n soth Tomm ha segh
Trovannel morek Keynvor Iwerydh (Azores) A'n soth-west Godomm ha gleb
Pennaghlek morek Keynvow Iwerydh (ogas dhe Greunland) A'n north-west Yeyn ha gleb
Pennaghglek morek dehweles Keynvor Iwerydh (kres) A'n west Goyeyn ha gleb

Diwaskedh a furv golegi

  • Ny wra an dhew ayrgorf kemyska yn es drefen aga bos mar dhyffrans.
  • Pan wrello ayr tomm herdhya erbynn an ayr yeyn, konstrinys yw an ayr tomm dhe dhrehevel drefen y vos skaffa.
  • An or yntredha ytho yw gelwys an dal tomm
  • Pan wrello ayr yeyn herdhya erbynn ayr tomm, ev a gaws an ayr tomm dhe dhrehevel, drefen y vos poosa. Hemm yw an dal yeyn.
  • War vappys kewer, diskwedhys yw talyow tomm gans linen ha hanterkylghow rudh, ha talyow yeyn gans linen ha trihornow glas.

Talyow Glaw golegi

Komol a furv drefen bos ayr tomm konstrinys dhe dhrehevel. Pan wrello hemma, ev a yeynha, ha dowr a wra gluthya, furvya komol hag ena glaw. Herwydh usadow, talyow a gemmer 24- 48 our rag tremena.

 

A-dherag an tal domm golegi

  • Komol a dhalleth furvya
  • Ughelder an komol a godh
  • An gwaskedh ayr a leha dres termyn
  • Ev a dhalleth gul glaw yn skav rag termyn hir

Y'n ranngylgh tomm golegi

  • An tempredh a dhrehev
  • An ebron a wra klerya
  • Segh yw gans nebes kawosow

Orth an tal yeyn golegi

  • Komol a furv yn uskis
  • An gwyns a grevha
  • Kevys yw glas trom, treweythyow gans taran ha lughes

Wosa an tal yeyn golegi

  • Yeynna yw
  • Yma kawosow trom
  • Tu an gwyns a dreyl dhe vos a'n north-west

Displegyans an diwaskedh golegi

Wosa niver a dhedhyow, oll an ayr y'n ranngylgh tomm yw drehevys a-ugh an tir. Gelwys yw an studh ma avel tal okkludys. An arwodh rag tal okkludys war vappa kewer yw linen gans hanterkylghow ha trihornow ow tereylya.