Dowrlammow Victoria

Dowrlammow Victoria (yeth Lozi: Mosi-oa-Tunya, "An mog hag a daren"; yeth Tonga: Shungu Namutitima, "Dowr Bryjyon") yw dowrlam war an Dowr Zambesi yn Afrika Soth. Prederys yw avel onan a dhowrlammow brassa an Bys dre reson a'y lester (1708m – 5604 tros-hys). Desedhys yw war an or yntra Zambi ha Zimbabwe. Apoyntys veu avel Ertachva an Bys UNESCO yn 1989, an unnik onan yn Zambi hag onan a bymp yn Zimbabwe.

Dowrlammow Victoria

Sort	dowrlam, dowrlamm horn margh
Henwys dhyworth	Viktorya
Doronieth
Ranndir gwithans	Mosi-oa-Tunya National Park
Rann a'n re a sew	Dowr Sambesi
Tyller	Livingstone, Victoria Falls
Konteth	Southern Province, Matabeleland North Province
Gwlas	Zambi, Zimbabwe
Arenebedh	6,860 ha
A-ugh an mor	892 Meter
Ogas dhe	Dowr Sambesi
Kesordnogyon	17.92478°S 25.85806°E
Diskargans	1,088
Studh ertach	Ertachva an Bys UNESCO, IUGS Geological Heritage Site
Manylion
Restrennow kelmys war Wikimedia Kemmyn

An hanow

David Livingstone, an gannas eglos ha hwithrer tiryow a Alban, o an kynsa European dhe vires orth an dowrlam yn 1855. A-dhesempis ev a’n henwis dhe enora Myghternes Viktorya, mes kemmyn yw an hanow Lozi Mosi-oa-Tunya ha’n Rol Ertachvaow an Bys a aswon an dhew hanow.

Myns

Nyns yw Dowrlammow Victoria an dowrlam ughella y’n Bys, na’n ledanna naneyl, mes aswonys yw avel an dowrlam brassa y’n Bys, drefen y lester (1708m) hag ughelder (108m – 354 tros-hys). Yth yns diwweyth ughelder Dowrlammow Niagara yn Amerika North ha moy ages diwweyth aga lester. Diskargans an avon a wra varya polta, gans seson glawek yntra mis Du bys mis Ebrel, ha seson sygh rag remenans an vledhen. Ewon a’n dowrlam a dhrehav dhe ughelder moy ages 400m, treweythyow diwweyth henna, y hyllir aga gweles dhyworth 50km ha moy. An liv leha (dalleth mis Du) yw degves rann a’n liv moyha (dalleth mis Ebrel). Yma prederow bos chanj an hin owth ynkressya an varyans ma.

Skeusen a’n dowrlam, ow tiskwedhes an pons hyns horn ha’n keynansow

Keynansow

Yn-dann an dowrlam yma kevres a geynansow eskniys gans an dowr le mayth esa gwanderow y’n karrygi (torvaow yn basalt dre vras). I a hembronk ygam-ogam drefen an dowr dhe dhisplegya unn dorva wosa hy ben. Lemmyn usys yns i rag sportow aventur, kepar ha skathow klos dowr gwyls, lamma bunjee ha kayakya.

An hyns horn ha tornyaseth

Cecil Rhodes ha’y ‘Kowethyans bretennek-Afrika Soth’ a vynnas efani rewl an emperoureth vretennek pella dhe’n north, ha dhe wul henna, ev a restras drehevyans a hyns horn dhyworth Cape Town dhe’n dowrlam yn 1905, dres pons pur ogas dhe’n dowrlammow, hag erbynn 1909 mar bell avel Repoblek Werinel Kongo belgek y’n north. Drehevys veu ostel yn 1904, an Victoria Falls Hotel, awos tornysi dhe dhalleth dos dhe weles an tennvos. Bys dhe dhiwedh an 1990ow, a-dro dhe 400,000 a dus pub bledhen a wre vysytya an tyller, an brassa rann anedha war du Zimbabwe. A-dhia an termyn na, kudynnow politek yn Zimbabwe a styr dell wra le a dus mos dhe’n ostelyow ena ha moy dhe’n ostelyow yn Zambi.

Godhvewnans

Desedhys yw dew bark kenedhlek byghan ogas dhe’n dowrlammow. I a gomprehend olifanses, jirafes, lewyon, bualyon Afrika ha gaverewiges.

• 
  Pons Dowrlammow Victoria
• 
  Dowrlammow Victoria dhyworth glann Zimbabwe, ow tiskwedhes Dowrlamm an Jowl
• 
  Dowrlammow Victoria gwelys dhyworth an efanvos (Gorsav Efanvos Keswlasek)
• 
  Dowrlammow Victoria dhyworth an ayr, ow tiskwedhes an ewon
• 
  Skath klos dowr gwyls y'n keynans yn-dann an dowrlam
• 
  Gravyans a David Livingstone ogas dhe'n dowrlam