Franz Kafka (Chekek treweythyow František Kafka, hanow Yedhowek: אנשיל Anschel[1]; 3a Gortheren 1883 yn Prag, Estrych-Hungari - 3a Methevin 1924 yn Kierling, Estrych) o romanser ha skrifor drollow kott Bohemek yeth almaynek, usi gwelys avel onan a benn-gnasow lien an 20ves kansvledhen. Y ober a jun elvennow a'n gwir ha'n fantastek. Yn tipek yth omdhiskwedh penn gnasow owth enepi plitys revedh ha gorwir ha nerthow burokratek-kowethasek angonvedhadow. Ev re beu styryes dhe rosya themys kepar ha estrenegyans, fienasow eksistyansek, pegh ha folneth. Y oberow mogha aswonys a gomprehend "Die Verwandlung" (An Treusfurvyans), "Der Prozeß" (An Trial), "Das Schloß" (An Kastell), ha "Der Verschwollene" (An Fyllor). Y'n jydh hedhyw y tevnydhir an term kafkaek dhe dheskrifa fordh anusadow y hwedhelieth ha hwedhelieth gehaval.

Franz Kafka yn 1906.

Kafka a veu dinythyes dhe deylu Ashkenazi-Yedhowek renkas-kres yn Prag, penncita Ruvaneth Bohemia, dhe'n pols na rann a Emperouryeth Estrych-Hungari, penncita an Repoblek Chek y'n jydh hedhyw. Y tyskas avel laghyas ha wosa gorfenna y adhyskans laghel y feu arvethys yn termyn-leun gans kompani surheans, owth ynnia ev dhe skrifa yn y dermyn spar yn-unnik. Dres kors y vewnans, y skrifas Kafka kansow a lytherow dhe deylu ha kowetha ogas, ow komprehendya y das, ha gansa yth esa perthynyans straynyes ha formel. Y teuth ambosys gans lies benyn mes ny dhemedhas byth. Y ferwis a bla gwynn yn 1924 ha 40 bloodh.

Boghes a oberow Kafka a veu dyllys hag ev ow pewa: kuntellow a dhrollow Betrachtung (Hirbrederyans) hag Ein Landartz (Medhek Gwlasek), ha drollow unnik (kepar ha Die Verwandlung) a veu dyllys yn lyvrow-termyn mes ny dhegemersons meur a attendyans poblek. Yn y kemynskrif, Kafka a leveris dh'y aktyor ha koweth Max Brod dhe dhistrui y oberow anworfennys, yn unn gomprehendya y romansow Der Prozeß, Das Schloß ha Der Verschollene (keffrys aswonys avel Amerika), mes y sevis Brod orth holya'n danvonadow ma. Y ober re dhelenwis lies awtour, skrifor, artist, ha filosofer dres an 20ves ha'n 21ves kansvledhynnyow.

Oberow golegi

 
Men kov Franz Kafka gans gravyer Jaroslav Róna yn Kwartron Yowedhek istorek yn Prag.

Dyllys hag ow pewa golegi

  • 1908 – Betrachtung. [Hirbrederyans] (gans 8 tekst yeth plen, esa komprehendyes yn lyver yeth plen Betrachtung yn 1913), lyver termyn Hyperion 1, Genver 1908, F. 91–94.
  • 1909 – Ein Damenbrevier. [Lyver Oferennow Pubdydhyek rag Benenes]
  • 1909 – Gespräch mit dem Beter. [Keskows gans an Pysor]
  • 1909 – Gespräch mit dem Betrunkenen. [Keskows gans an Penn Medhow]
  • 1909 – Die Aeroplane in Brescia. [An Ayren yn Brescia]
  • 1911 – Richard und Samuel. [Hykka ha Samuel]
  • 1912 – Großer Lärm. [Tros Bras]
  • 1913 – Betrachtung. [Hirbrederyans] (gans 18 tekst yeth plen, h.e. gans: Der Ausflug ins Gebirge [An Travell y'n Gadon], Der plötzliche Spaziergang [An Kerdh Desempis]).
  • 1913 – Das Urteil. [An Vreus]
  • 1913 – Der Heizer. [An Foger] (Kensa chaptra'n darn romans Der Verschollene)
  • 1915 – Die Verwandlung. [An Treusfurvyans] 1916 – Kevren Der jüngste Tag [An yowynkka Dydh], Dylloryon Kurt Wolff, Leipzig, gans delinyans an kudhlen gans Ottomar Starke.
  • 1915 – Vor dem Gesetz. [Yn Lagas an Lagha] Elven an darn romans Der Prozeß ha'n dyllans Ein Landarzt.
  • 1917 – Der Kübelreiter. [Marghek an Kelorn]
  • 1918 – Der Mord. [An Moldrans] (1918; dyllans a-varra a Ein Brudermord [Brodervoldrans], a dheuth yn-mes yn 1919 hag a veu dyllys yn dyllans an Landarzt).
  • 1918 – Ein Landarzt. [Medhek Gwlasek]
  • 1919 – In der Strafkolonie. [Yn Trevesigoleth an Felons]
  • 1920 – Ein Landarzt [Medhek Gwlasek]. (Kuntel gans 14 tekst yeth plen, h.e. gans: Ein Landarzt [Medhek Gwlasek] (Hwedhel), Vor dem Gesetz [Yn Lagas an Lagha], Eine kaiserliche Botschaft [Messach Emperourethek], Ein Brudermord [Brodervoldrans], Ein Bericht für eine Akademie [Derivas rag Akademi])
  • 1924 – Ein Hungerkünstler. [Artist Nown]

Pub 46 dyllans a vewnans Franz Kafka yw kevadow yn Franz Kafka. Ein Schriftstellerleben. Die Geschichte seiner Veröffentlichungen gans Joachim Unseld. ISBN 3-446-13554-5.

Dyllys wosa merwel golegi

Hwedhlow ha Tekstow erel golegi

Yn krommvaghow yma'n vledhen skrifa.

  • Beschreibung eines Kampfes. [Deskrifans a Strif] (1904–1905)
  • Hochzeitsvorbereitungen auf dem Lande. [Pareusyansow rag

Demedhans y'n Wlas] (1907–1908)

  • Unter meinen Mitschülern. [Yn-mysk ow Hesstudhyoryon] (1909)
  • Diese Wahl ist sehr begrüßenswert. [Ass yw wolkom an vota ma] (1909)
  • Kleine Seele. [Enev Byghan] (1909)
  • Der kleine Ruinenbewohner. [Trigor Byghan an Magoryow] (1910)
  • Wir wußten nicht eigentlich. [Yn hwir ny wodhyen] (1911)
  • Die städtische Welt. [An Bys Trevek] (1911), Fragment aus dem Tagebuch.
  • Das ist ein Anblick. [Gwel yw homm] (1911)
  • Skizze zur Einleitung für Richard und Samuel. [Linenna dhe Gomendyans

rag Hykka ha Samuel] (1911)

  • Einleitungsvortrag über Jargon. [Areth komendyans a-dro dhe Jargon] (1912)
  • Erinnerungen an die Kaldabahn. [Kovyow a Hyns-horn Kalda] (1914),

darn a'n dydhlyver.

  • Der Unterstaatsanwalt. (1914–1915)
  • Ein junger ehrgeiziger Student. (1914–1915), Fragment im „Elberfeld-Heft“.
  • Der Dorfschullehrer. (1914–1915), Titel Brod: Der Riesenmaulwurf.
  • Blumfeld, ein älterer Junggeselle. (1915)
  • Der Gruftwächter. (1916–1917), Titel gans Brod.
  • Die Brücke. (1916–1917), Titel gans Brod.
  • Eine Kreuzung. (1917)
  • Der Schlag ans Hoftor. (1917), Titel gans Brod.
  • Der Jäger Gracchus. (1917), Titel gans Brod.
  • Beim Bau der Chinesischen Mauer. (1917)
  • Eine alltägliche Verwirrung. (1917), Titel gans Brod.
  • Der Nachbar. (1917), Titel gans Brod.
  • Vom jüdischen Theater. (1917)
  • Die Zürauer Aphorismen. (1917), Brods Titel: Betrachtungen über Sünde, Leid, Hoffnung und den wahren Weg.
  • Die Wahrheit über Sancho Pansa. (1917), Titel gans Brod.
  • Das Schweigen der Sirenen. (1917), Titel gans Brod.
  • Prometheus. (1918), Titel gans Brod.
  • Brief an den Vater. (1919)
  • Der große Schwimmer. (1920)
  • Heimkehr (1920), Titel gans Brod.
  • Unser Städtchen liegt …. (1920), Titel gans Brod: Die Abweisung.
  • Nachts. (1920), Titel gans Brod.
  • Gemeinschaft. (1920), Titel gans Brod.
  • Die Prüfung. (1920), Titel gans Brod.
  • Der Geier. (1920), Titel gans Brod.
  • Der Kreisel. (1920), Titel gans Brod.
  • Zur Frage der Gesetze. (1920)
  • Das Stadtwappen. (1920), Titel gans Brod.
  • Der Steuermann. (1920), Titel gans Brod.
  • Kleine Fabel. (1920), Titel gans Brod.
  • Poseidon. (1920), Titel gans Brod.
  • Die Truppenaushebung. (1920), Titel gans Brod.
  • Fürsprecher. (1922), Titel gans Brod.
  • Forschungen eines Hundes. (1922), Titel gans Brod.
  • In unserer Synagoge. (1922), (Die Synagoge von Thamühl).
  • Das Ehepaar. (1922)
  • Der Aufbruch. (1922), Titel gans Brod.
  • Gibs auf. (1922), Titel gans Brod; dhe wir: Ein Kommentar.
  • Von den Gleichnissen. (1922), Titel gans Brod.
  • Bilder von der Verteidigung eines Hofes. (1922–1924)
  • Der Bau. (1923–1924), Titel gans Brod.
  1. Johannes Reiss: Kafkas Grabinschrift. In: franzkafka.de.