John Norman Collie

Professor John Norman Collie FRS (Kesvroder an Kowethyans Riel) (10ves an vis Gwydngala 1859 – 1a an vis Du 1942), aswonys herwydh usadow avel J. Norman Collie, o skiensydh, krambler ha hwithrer tiryow sowsnek.

John Norman Collie
Genys 10 Gwynngala 1859 Edit this on Wikidata
Alderley Edge Edit this on Wikidata
Mernans 1 Du 1942 Edit this on Wikidata
Sligachan Edit this on Wikidata
Kenedhlogeth Pow Sows
Alma mater
  • Skol Charterhouse Edit this on Wikidata
Galwesigeth hwithrer tiryow, kymygydh, dyskador pennskol, skrifer anfugieth, krambler Edit this on Wikidata
Arvether
  • Kollji Pennskol Loundres Edit this on Wikidata
Pewasow Esel an Kowethas Riel, gradh der enor, Fellow of the Royal Geographical Society Edit this on Wikidata
Sportys
Eseleth Kowethas Riel, Royal Geographical Society, Alpine Club Edit this on Wikidata

Bownans hag ober

golegi

Genys veu en Alderley Edge, Cheshire, an sekond a bajar mab dhe John Collie ha Selina Mary Winkworth. En 1870 an teylu a removas dhe Clifton, ogas dhe Bristol. Adhyskys veu Collie en Skol Charterhouse woja 1873. Gwres veu arhans an teylu e’n kenwerth koton, bes Gwerryans Bredereth Amerika a gawsyas aga diswrians arhansek. Res o dhe Collie dhiberth Skol Charterhouse, etho ev eth dhe Golji Clifton hag ena ev a aswonas nag o da ganjo adhysk klassek. Woja hedna ev eth dhe Golji Universita Bristol rag studhya kemygieth.

Ev a gawas y PhD en kemygieth en Würzburg en 1884. Woja dehweles dhe Bow an Sowson, ev a dhyskas teyr bledhen en Cheltenham Ladies College. Ena ev a removas dhe oberi en Kolji Universita Loundres (UCL) avel skoodhyer dhe William Ramsay. Y ober a-varr o studhya fosfoniom a kesstoffow fosfin hag woja hedna, trenken dehidracetik.

Collie a oberas avel Professor Kemygieth Organek en UCL tredh 1896 ha 1913, hag ev o pedn an radn kemygieth a-dhia 1913 dhe 1928. Ev a wrug an hwithrans hag a ledyas dhe’n skeusen dewyn X kensa rag diagnosans medhegel. Ev a weresas Ramsey dhe dhiskudha an gassys nobyl, profya form dhe benzin ha diskudha holan kensa oksoniom. Henwys veu an effeyth golow a neon war verkuri ‘an effeyth Collie’.

Etholys veu avel Kesvroder an Kowethyans Riel Keredin en 1888 ha Kesvroder an Kowethyans Riel en mis Efen 1896.

Krambla

golegi
 
Norman Collie (a-gledh) ha John MacKenzie avel tus goth

Resegva Collie o avel skiensydh, bes y dhelit o krambla. Meur-gerys ew drefen ev dhe grambla trolerghow nowydh en Enys Skye war venedhyow an Cuiltheann, en Pow an Lydnow ha’n Alpow.

Collie a dhallathas krambla en Enys Skye en 1886. Ev eth ena rag peskecha gen y vreder, bes ev a gramblas Sgùrr nan Gillean en le. Woja dew assay heb sewena ev a gawas kussul dhort John MacKenzie, krofter a Enys Skye ha hembronkyer menedhyow galwesik kensa Breten. Collie a dhehwelas en venowgh dhe Enys Skye, ha krambla gen MacKenzie. An dhew o kowetha da, hag anjei a gramblas lies menedh ena rag an tro kensa.

En 1899 ev a dhiskudhas an Cioch, karrek dhibarow war enep tu Coire Lagan a Sron na Ciche. Kramblys veu hebma ganjo en 1906 war-barth ha MacKenzie hag a’y henwis dhort an ger Albanek rag brodn. Enorys ew e’n Cuiltheann gen hanow Sgúrr Thormaid (Bleyn Norman), ha Collie's Ledge war Sgùrr Mhic Choinnich, (Bleyn MacKenzie), henwys rag y goweth da.

 
Krambloryon war an Cioch, Enys Skye

En 1895, tri krambler, Collie, Mummery ha Hastings eth dhe’n [[Himalaya rag an assay kensa war vleyn menedh dres 8,000 meter (Nanga Parbat). Mummery ha dew Gurkha a verwis yn erghslynk. Collie a skrifas lever a-dro dhe’n vysyt, From the Himalaya to Skye.

Woja krambla lies bleyn e’n Alpow, Caucasus ha Himalaya, en 1897 Collie a junyas an Klub Appalachian, ha treylya hav ow krambla e’n Menedhyow Karnek en Kanada. Tredh 1898 ha 1911, Collie a vysytyas an Menedhyow Karnek pymp tro aral, krambla onan war ugans a venddhyow rag an kensa pres ha henwel dres deg war ugans a venedhyow. En 1903 ev a skrifas lever gen Hugh Stutfield, Climbs and Explorations in the Canadian Rockies.

Mernans

golegi
 
Bedh Collie war Enys Skye

Collie a omdednas en 1929 hag woja hedna ev a dreylya pub hav en Enys Skye. Ev a verwis en Sligachan en mis Du 1942 dhort niwmonia woja kodha en Loch Leathan en-dadn an Storr an vledhen gens ort peskecha. Entirys veu nessa dhe’y goweth John MacKenzie, en enkledhva goth Struan ogas dhe Loch Harport.

Delanwes

golegi
 
Imach brons a John Mackenzie ha Norman Collie en Sligachan, Enys Skye
 
Pedn Professor Norman Collie; Men-kov MacKenzie–Collie, Sligachan, Enys Skye

Profyes ew dell veu Collie an awen rag Sherlock Holmes. Collie o krambler a vri ha bacheler. Y vrys o dielvednek drefen y hwithrans kemyk, ha thera ganjo lies bern, dhort priweyth chinek dhe beskecha, dhort gwin ‘claret’ dhe resek mergh. Da o ganjo tochya pib (owth enowi cigarik orth lenwel y bib).

Pewasow

golegi
  • Kesvroder an Kowethyans Riel (1896)
  • Kesvroder an Kowethyans Riel Doroniethel (1897)
  • Lewydh an Klub Alpek (RU) (1920–22)
  • Esel an Kessedhek Mont Everest (1921)
  • Henwyn Mont Collie en Park Kenedhlek Yoho ha Sgurr Thormaid war Enys Skye a enor Norman Collie.

Men kov

golegi

Thera projekt deg bledhen dhe guntel arhans rag men kov dhe enora John MacKenzie ha Norman Collie war Enys Skye. Desinys veu an imach brons gen gravyer leel, Stephen Tinney. Dislennys veu war vre karnek a-dal Ostel Sligachan Hotel, gen gwel dres an Menedhyow Cuilltheann en mis Gwydngala 2020.

Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.