Jowan Pengilly
John Michael Pengilly po Jowan Pengilly (1956 - 28 mis Me 2009) o bardh ha den a vri y'n Dasserghyans Kernewek.
Genys veu yn Sen Senan yn 1956, an kres a dri flogh dhe Horace Eric Pengilly (aswonnys avel Eric) ha Dorothy (neé Watts). Yth esa diw hwor dhodho, Sarah ha Julie. Y hen das o pyskader ha'y das a lewya skathow torpedo yn Nessa Bresel an Bys. Y das ynwedh o lewyer skath sawya Porthsenan, ow kwaynya medalen rag kolonekter yn 1977.
Y'n gwettha prys y das a verwis yn 1978 ha'n teylu a removas dhe Borthkovrek. Y'n termyn ma Jowan Pengilly a dhallathas dyski Kernewek, ow mos dhe dhyskansow tressa gradh (an ughella y'n termyn na) yn Hellys synsys gans Rod Lyon. Ev a sewenas yn y apposyans, ha skon ev a devis yn krevder y’n taves kowsys ha der y usya keniver dydh, nyns o pell kyns y vos pur freth.
Y les heb mar o y’n taves hengovek, hag ev o fest serrys pan veu komendys an kynsa system nowydh a lytherennans – “Prag na ell anjei gara an taves dell ewa”, ‘medh ev yn fenowgh, “en le assaya dh’y dhystrewy!” Mes, yn despit a hebma, ev a veu gwrys bardh yn 1982 dhe Lannust, ow kemeres an hanow bardhek Map Lewyador. Ev a studhyas yn town an taves hengovek ha pan dheuth edhom a neb ger ‘nowydh’ rag neppyth, ny wrussa ev bythkweth mires orth Kembrek na Bretonek dhe gavos ger dhe lenwel an fowt, kepar ha re erel. “Ow thaves ew Kernowek,” ev a wrussa leverel, “nag ew Kembrek po Bretonek!”.
Kynth o ober dhodha avel mason, ev a dhallathas suffra dhyworth isel spyrys, hag yn fenowgh a veu keredhys gen y reowtor rag gul fowtow yn y ober. Hemma a’n gwrug gweth ha skon ev a dhallathas eva meur ha nyns o pell kyns bos res dhodha mos dhe weles an medhek, neb a ordenas ev dhe spena nebes termyn yn ostel arbennek yn Resrudh. Hemma o skullyans a dermyn yn tien, ha wosa ev dhe dhehweles tre, ev a dhallathas eva arta ha drefen hemma, res o dhodho mos dhe glavji. Wosa a-dro dhe dhiw vledhen yn klavji, y feu ervirys dh’y dhanvon dhe rannjy yn Pennsans dhe vos trigys y honen, mes kavos vysyt gans klavjyor unnweyth po diwweyth an seythen. Woja bledhen po a-dro dhodho ena, ev eth tre dhe Lulyn dhe vos trigys gans y vamm, mes kynth alsa’va omwitha ‘mes an diwes teyr po peder seythen, ev a dewheles eva arta. Ena ev a gollas y vamm yn 2007, hag alena rag thesa ev trigys y’n chi y honen. Kyns na pell, y yeghes a dhallathas fyllel yn uskis. Ev a waynyas meur a boster ha ny wrug ev scantlowr mos ‘mes. An unn dra o dhe les dhodha whath o an taves – henna o y baschyon. Y hwor a wrussa y fonya pub myttin, ha pan na gavas hi gorthyp unn myttin yn mis Me 2009, hi a gavas korf Jowan marow war leur an gegin. Ev o marnas 53 bloodh.
Y’n dedhyow kyns ev dhe godha klav gans isel spyrys, ev a wrussa mos dhe geniver darvos Kernewek – an Bennseythen Kernewek kyns oll. Ev a wrussa dos dhe’n Yeth an Werin keniver dy’Meurth y’n Arwodhyow Basset dhe Boll, Resrudh – oll an fordh dhyworth Porthkovrek war dhiwros jynn mar vyghan thesa marth dhe bubonan fatel alsa an dra synsi y boster! Ha ny vern fatel o an gewer – tommder ha daromres uthek an hav po yeynder, glaw ha treweythyow ergh an gwav, ny wrussa ev kelli chons vyth dos dhe gesklappya yn y daves mar gerys.