Kewni
| Kewni Efander menhesennow: Glowek – lemmyn 320-0 Ma | |
|---|---|
| |
| Kewni war an tir ha war gyfyow gwydh yn Koswik Genedhlek Allegheny, Pennsylvani | |
| Klassans bewoniethek | |
| Gwlaskor: | |
| (anrenkys): | Embryophytes
|
| (anrenkys): | Setaphyta
|
| Rannans: | Bryophyta
|
| Klassys | |
| |
Kewni yw bryophyta, bagas a blansow divaskulek, plansow nag eus dhedha kellow rag gwaya dowr. Kewni a esplegyas dhyworth losow avi y'n Amser Glowek, nans yw 320 milvil bledhen.
Res yw dhe dhowr omsugna a-ji dhe gewni kepar ha spong. Klout a gewni yw gwrys a lies plans munys a gewni kuntellys warbarth may hayllens synsi dowr hirra gallons. Nyns eus dhedha gwreydh. Drefen na yllyns kavos dowr dre wreydh, i a vyw yn diw fordh: i a yll bewa yn tylleryow gleb kepar ogas dhe bennfenten, avon po tyller mayth yw kevys niwl po glaw yn fenowgh; i a yll lettya aga argerdhow naturel pan wrellons segha. Kewni a yll durya misyow y'n studh lettys ma. Byttegyns, y'n diwedh res yw dhedha kavos dowr rag bewa.Hemm yw an skila prag na yllyns bewa yn difeythdiryow.
Ny yll kewni tevi dhe vos pur veur drefen na allsens gwaya dowr dhe dopp tevyans re hir. An kewni moyha yw kevys yn Aotearoa, ow tevi dhe ughelder a 30cm.
Ny wra kewni askorra has na perthi frooth. Kewni a wort bys pan vo boos ha dowr lowr kavadow. Ena i a askor sporow (kepar ha ponn) hag a wra gasa an tas-plans ha neuvella dhe ves. Pub spor yw po gorow po benow, hag a dyv dhe vos an rann wyrdh a gewni gelwys gametofyt. Gametofytow gorow a wra spermow ha re benow a wra oyow. Dowr a way an spermow dhyworth an gorow dhe'n kewni benow. Gwrys yw kell gans dew sett a TDN kewni. An kell ma a dyv dhe shap dyffrans gelwys sporofyt. An sporofyt a gemmer y vegyans dhyworth an gametofyt benow. Pan wrello an sporofyt tevi, ev a wra boks byghan gans sporow ynno yn le hasennow. An gorher a yger ha'n sporow a neyja dhe ves rag daswul an kylgh arta.
Rennys yw kewni dhe eth bagas po klass. Pymp anedha yw pur vyghan, gans saw nebes eghennow. An brassa rann a eghennow kewni yw y'n bagas henwys Bryopsida. Yma a-dro dhe 12,000 a eghennow a gewni.
-
Kewni war veyn yn Rewenys -
Kewni ow tevi yn fols -
Kewni ow tevi war fos -
Brygwyn (Sowsnek: sphagnum moss), pur gemmyn war Woon Brenn -
Skeusen ow tiskwedhes gametofytow (gwyrdh war woles) ha sporowfytow (hir war dopp)
.jpg)
