Korf lagha

An korf lagha a genedhel (po stat) yw eghenn arbennek a skrifenn laghel a wra derivas fatell dhegoedh dh'y governans oberi. Yth yw yssynsys ynno fatell dhegoedh dhe hembrenkysi an genedhel bos dewisys ha py lies termyn yw gwiw ragdha dhe soedha, fatell wrer laghys nowydh ha'ga golegi po dilea herwydh an lagha, py eghenn a dus a yll ragleva ha py gwiryow surhes erell eus dhedha, ha fatell yllir chanjya an korf lagha.

Yma finwethow dhe bygemmys nerth y hyll bos dhe'n governans a-ji dhe'n korf lagha. Y'n tu arall, ny wra kenedhlow gans governansow arwaskus po legrys siwya aga horfow lagha yn fenowgh, po y's teves i korf lagha drog heb ri rydhsys dhe vurjysi po dhe re erell. Y hyllir henwel hemma turantieth, po "digevelsi an rewlys" hogen. Korf lagha yw fordh venowgh dhe gesunya a-ji dhe geffrysyans.

Nyns yw korf lagha an RU skrifys war unn skrivenn hepken kepar hag an huni a lies kenedhel arall. Yn hwir, nyns yw korf lagha dien an RU skrifys vytholl. Y hyllir kavoes parthow anodho yn skrif, ow talleth gans an Magna Carta (diskwedhys y'n erthygel ma) hag an Gweythresans Towl a Wiryow 1689, keffrys hag an arnowyttha Gweythresansow an Senedh. Parthow erell anodho yw mirys avel lagha gemmyn, hag yth yns i gwrys a dhewisyow breusysi dres lies kansvlydhen yn kevreyth aswonnys avel bleynyans laghel po breusel. Rag henna, yma nebes tus ow leverel bos dhe'n RU korf lagha er feth, po "anskrifys".

Y tallathas yn 1787 an Statys Unys an tuedh a skrifa korfow lagha. Yth yw ynwedh Korf Lagha an Statys Unys an berra huni bos tus hwath owth usya, hag y feu chanjys (amendys) lies gweyth dres an blydhynnyow. Y feu gwrys wosa trevesigoryon dhe seweni ow kwaynya ansergogeth diworth Breten Veur. Res o dhedha usya an Skrivennow Keskeffrysyans, mes y feu an Skrivennow asleys gans an Korf Lagha a'n jydh hedhyw.

Yth yw an korf lagha Eyndek a 1950 an hirra korf lagha skrifys y'n bys. Yma 448 erthygel ha 12 lostenn ynno, keffrys ha 5 ystynnans ha 98 amendyans.