Len Truran

Leonard Hosking Truran (16 Gwynngala 1926 – 23 Genver 1997), penndyskador, gweythreser politek, dyller ha bardh Kernewek, a veu genys yn Rysrudh, Kernow, an yowynkka a beswar mab dhe William Henry Truran ha Hettie Dyer.

Bewnans a-varr

Adhyskys veu yn Skol Ramasek Rysrudh, mes hanter fordh dre vledhen 6ves Form, y das a ynias y vos termyn ev dhe dhendyl gober. Wosa dalleth yn sodhvaow Climax Rock Drill & Engineering ogas dhe Gammbronn, ev a gowlwrug Gonis Kenedhlek y’n Morlu. Wortiwedh ev a erviras sewya hyns remenans y deylu avel dyskader. Ev a wrug y drenyans dyskader yn Kolji Myghtern Alfred, Karwyns (kyn fe an kolji eyldesedhys yn Karvyrdhin drefen an vresel). Y ober kynsa o yn Martock, Gwlas an Hav.

Erbynn 1948, ev re removas dhe driga ha dyski yn Pennrynn, Kernow, may spenas remenans y vewnans gans y wrek Florence Joan Martin (1926-1999). A-dhia 1966 Truran o esel a veyni an Kessedhek Adhysk avel penndyskader mos a-dro. Ev a withas war neb 20-25 a skolyow yn goredhom po ynter apoyntyans, ow komprehendya Pennpoll, Heyl ha Sen Mabon. Y apoyntyans diwettha, yn 1981 kyns y omdennans, o Skol Gynsa Treloweth, Egloshalow.

Mebyon Kernow

Broder o Leonard Truran dhe William Lambert Truran (1923 – 2011), Pen Melen, onan a fondyoryon Mebyon Kernow. Furvyes veu an parti 1951 rag argemmyna maters Kernewek pan ve bern ynkressys an bobel yn kenedhlogeth, ha rag gortheneba an kresenna ha godrosow dhe honanieth Kernewek yn politek Sowsnek an termyn na. Yn dhespit dhe dheklaryans y wrek ‘y vos eneval politek pub termyn’’, Truran a hokkyas rag junya an movyans nowydh bys pan veu darbollys bos gans an parti an galladewder dhe servya Kernow. Wosa junya Mebyon Kernow yn 1964, 37 bloodh, Truran eth ha bos ha Skrifennyas Kenedhlek (1967-68 ha 1973 – 80) ha Kaderyer (1968 – 73) dres termyn tevyans an moyha dhe'n parti. Ogas dhe oll y dermyn syger a-dhia 1967 o spenys owth oberi dhe’n parti. Ev o sodhek an wask, skifennyas arwodhigow, skifennyas eseleth ha skoodhyer an alhwedhor. Deskrifys veu avel den determys ha kolonnek gans nerth didiwedh gans lies unn a’y aswonas po oberi ganso. Ev a argemynnas kaskyrgh gwerthow rag MK ow komprehendya profyans stamp rag Kernow, kalenderow, glenysennow karr ha banerow, ha dyllo niver a arethow yn kever kenedhlogeth kernewek. Yn 1974, kaskyrghow eseleth hag erel restrys ganso a waynyas dres £1,000 dhe’n acheson.

3 a vis Me 1979, Truran a sevis rag Mebyon Kernow y’n Etholans Ollgemmyn yn pastell-vro Aberfala-Kammbronn. An BBC a leveris ev dhe waynya ‘sewyans wordhi’, gans 1,637 raglev. An sewyans ma, ha sewyansow erel MK a gomparyas yn ta dhe bartis kenedhlogek erel, kepar ha Plaid Cymru yn Kembra, ha Parti Kenedhlek Alban. Kyn fe skoodhyer kenedhlogeth kembrek hag albanek, Truran a dhampnyas garowder an IRA ow leverel bos res dhe Vebyon Kerrnow gwitha an movyans kernewek orth surhe nag o “defolyes gans garowder po selveneleth”. Yn le henna, ev a skoodhyas fordh vygyl rag chanj. Ev a asas an parti yn 1980 owth omglewes bos re a weythresoryon gwreydhyel askel gledh yn MK nag esa ow kevranna y dybyansow mygyl. Kyn hwrug omjunnya MK arta (wosa termyn kott y’n Parti Socyal Demokratek) yn 1990, dres an 1980ow ha 1990ow, Truran a fogellas y nerth dhe ragdresow le politek.

An Guntelles Keltek ha Gorsedh Kernow

Gwrys veu Truran bardh a Orsedh Kernow yn 1980 rag gonisyow dhe’n Guntelles Keltek, enor o konsidrys ganso dhe vos an moyha possybyl yn bewnans Kernow. Y hanow bardhek o Holyer an Gof, ow kampolla Mighal an Gov, hembronkyer Kernow yn Rebellyans 1497.

Dyllansow Truran

Yn 1981, Truran a fondyas y negys dyllo y honan gans y wrek Joan may hweressa assoylya an fowt a lyvrow Kernewek. Ev a usyas an hanow 'Dyllansow Truran'. An kynsa lyver dyllys gansa o ‘Cornish names for Cornish homes’ gans y vergh. Dyllys veu dres 270 a lyvrow a-dro dhe destennow kernewek po keltek, danvonnys a-derdro’n bys, ow komprehendya an novel hys-leun kynsa yn Kernewek ‘An Gurun Wosek a Geltya’.

Yn 1996 fondys veu an pewasow Holyer an Gov dhe’y enora gans eseli Gorsedh Kernow rag drehevel savon ha profil lyvrow dyllys a-dro dhe Gernow po yn Kernewek. Y fia govennek dhe Truran pesya dyllo, gans niver a ditlow war an fordh pan veu derivys yn 1995 diwedhes gans Cornwall Today y vos klav. Etek mis wosa henna ev a verwis a gleves Parkinson yn gwithji klevyon yn Sen Day. Treusvewys veu gans y wrek Joan ha fleghes Christine (Krysten) ha Mary. Yth esa kannasow gans lies kowethas, ow komprehendya Mebyon Kernow, an Guntelles Keltek ha Gorsedh Kernow yn y ynkleudhyans yn Eglos Katholik Sen Jowan, Kammbron yn 1997.

Bewskriv

Skrifys veu bewskrif yn y gever yn 2014 gans Derek Williams, ‘Following 'An Gof': Leonard Truran, Cornish Activist and Publisher’.