Nos lowen

Nos Lowen (po noze looan) yw gis a dhonsya socyal kernewek, ha is-eghen a ilow hengovek kernewek.

A-dhia an 1970ow, yth esa domhwelans yn ilow Kernow, yn arbennik yn dons hengovek. Dassergyans meur re hwarva yn ilow ha dons keltek an pow. Dew sort diblans rag donsya socyal Kernewek re esplegyas.

A-dhia dedhyow a-varr an dasserghyans, y'n 1980ow, yth esa an 'troyl', hag ena, a-dhia 2000 yn rag y teuth an 'nos lowen'. I yw dew styryans po fordh dhiblans a gomendya an keth 'stoffow kriv'. Haval yw an troyl yn gis dhe ceilidhs albanek po wordhonek, ha'n nos lowen moy haval dhe fest noz bretonek. Yth esa kevrennow ogas ynter Kernow ha Breten Vyghan pupprys yn hwonisogethel, ha rann a ynspyryans rag an nos lowen kerneweka dheuth dhyworth sewena an fest noz bretonek a'n 1960ow yn rag.

Donsyow hengovek kernewek yw oll an donsyow nos lowen, po donsyow skrifys yn tiwedhes y'n keth hengov owth usya an kammow po formow koth. Donsyow nos lowen yw sempel lowr, dell yw usys, bos dyskys yn skon dre sewya donsyoryon erel. Ytho nyns eus res kavos gelwyas rag styrya an donsyow. Drefen henna, an donsyow a yll bos heb torva. Yn nosow lowen kernewek, herwydh usadow yma tus lowr a wor an donsyow dell yllons aga ledya.

Furvyansow kemmyn a dhonsyow nos lowen yw: donsyow sarf (tus ow synsi diwla yn linen), kylghyow (synsi diwla po kelmi diwvregh yn kylgh), ha niver a furvow a dhonsyow rag koplow, kepar ha donsyow furry (koplow a-rag an eyl dh'y gila) ha donsyow rag koplow (hemm yw a-der bos yn formyans). Nebes a'n donsyow nos lowen moyha-gerys yw: an hedley, kabm pemp, jowster, ha serf kamm furry; donsyow kylgh kepar ha Troyl Mr Martin's, ros vean; donsyow furry kepar ha Hellys, Tregajorran, Furry Kernow North, Oll adro; ha donsyow erel rag koplow kepar ha Kabm Dew, Dorn yn Dorn, ha donsyow pan-Europek kepar ha'n waltz ha schottisch!

An gis nos lowen a gomprehend an elvennow kottha ha moyha nowydh a'n hengov kernewek. Ilow nos lowen yw ynmysk an ilow moyha bewek, bold ha awennek yn gonisogeth Kernow. An ilow a yll bos jentyl, huskoskek, uskis ha koneryek, ha'n kana yn Kernewek po yn Sowsnek. Yma spas lowr rag ymprovisans ynwedh, gans gwarioryon ow tismygwari yn fenowgh a-dro dhe'n themow usys, ha treweythyow ow kemeres 'solos' dres riffow daswrius kemerys dhyworth an themow. Ilow nos lowen, y'n keth fordh ha'y ilewydhyon, re viajyas an bys ha receva lies delanwes a-hys an fordh, mes ankorys yw yn fast yn hengovow Kernow.