Ponsfordh Treffry

An Bonsfordh Treffry (Sowsnek: Treffry Viaduct) yw ponsfordh hyns-horn ha dowrbons dewborpos istorek usi desedhys ogas ha treveglos Logsulyan, Kernow. An bonsfordh a dreus Glynn Gwernan, hag y hwra rann essensek a Dirwedh Balweyth Kernow ha Dewnens West, Ertachva an Bys.^[1] Yth yw merkyes yn-dann Reyth 1979 a Veyn Kov Koth hag Arenebedhow Hendhyskoniethel hag awos hy drog studh yma hy war govskrif Ertach Peryllys Pow Sows Istorek.^[2]

Istori

Wosa herya statys an Teylu Treffrys yn 1813, Joseph Austen (a janjyas y hanow dhe Treffry yn 1839) a dhallathas displegya an kerthow, yn arbennek an rychys monow. Y hwelas an Glynn Gwernan avel fordh barys ynter arvordir an soth ha'n ughelsiryow yn Kernow kres. Y pyldyas porth kreftus, gorffennys yn 1829, dhe Borth, dowrgleudh yn-bann an nans dhe Velin Pont ha plen goleder dhe Val Kesunyes Fowydh war Vre Pennpellik. Rag don dowr dhe bowera'n bal y pyldyas leta a-dhyworth Logsulyan a-hys amal west an nans. Keffrys y prenas an porth dhe Dewyn Plustri ha tir ha balyow dhe Woon Goss, ha towlel aga junya gans kevreyth hyns-horn.

Ober war an hyns-tramm yn-bann an nans a dhallathas yn 1835, mes Austen ha'y rennyas William Pease a aswonas na via gwiw ra'ga ughelhwansow, ytho y feu forsakyes. Yn le henna, i a vyldyas hyns-tramm brassa, gans plen goleder a-dhyworth bason an dowrgleudh dhe dopp an nans, dhana y ponyas yn leven dre Logsulyan bys dh'y benn-hyns dhe Dhiwotti Karnrosveur ogas ha'n treveglos. Yth esa res a dreusans ughel a-ugh dhe'n avon, ytho y pyldsons ponsfordh vras, 650 tros-hys (198 m) a-hys ha 100 tros-hys (30 m) ughel.

Tyller an ros dowr y'n Glynn Gwernan a boweras gans dowr a garyas dre'n bonsfordh.

Y karyas an bonsfordh kledhrennow ha kons dowr dhe dhon moy dowr dhe Val Kesunyes Fowydh, hag ottomma le may teu appert kwalita desin ha drehevyans an strethur. Yma res dhe leven dowrhyns bos ewn hardlych, po ny fros an dowr.

War y fordh yn-nans y feu devnydhyes as dowr rag powera plen goleder Carnmears, dre ros dowr 34 tros-hys (10 m) y dhiameter. Henn a alosegas an hyns-tramm dhe oberi beghow yn-bann an goleder.

Yn 1872 bagas a dus negys a dhallathas dasvyldya hensi-tramm Treffrys dhe alosegi an gweytha a'n hornven ogas ha Tewyn Plustri. I a dhrehevis hyns nowyth der an nans a asas an hyns koth dhe Velin Pont hag yskyn amal west an nans. Hemm eth yn-dann Ponsfordh Treffry ha neshe Logsulyan dre gowfordh kyns eyljunya'n hyns koth dhe Worsav Hyns-horn Logsulyan. An kowethas nowyth a veu henwys Hyns-horn Monow Kernow.

Pennfentynnyow

[1] ttps://web.archive.org/web/20190505080444/https://www.cornwall.gov.uk/environment-and-planning/conservation/world-heritage-site/areas-places-and-activities/luxulyan-valley-and-charlestown/

[2] ttps://historicengland.org.uk/advice/heritage-at-risk/search-register/list-entry/50283

[1]

[2]