Tybonieth yw kuntelles a tybyansow po kryjyansow kevrynnys yn-mysk bagas a dus. Y hyll hi bos sett junys a dybyansow, po gis tybi, po gwelva an bys. Dismygys veu hi gans an filosofer Frynkek, Destutt de Tracy a-dro dhe 1801/5.

Chatelydhieth
Skeusen erbynn chatelydhieth yn Almayn

Yma diw benneghen a dybonieth: tyboniethow politek ha tyboniethow gorwodhoniethek. Tyboniethow politek yw settys a dybyansow ethegel yn-kever fatell dhyghtir kenedhel dell dalvia. Tyboniethow gorwodhoniethek yw settys a dybyansow yn-kever filosofieth, an ollvys, ha fatell wrer dewis dell dalvia.

Yma lies par a dyboniethow: yth yw kemynegoreth, sosyalieth, ha chatelydhieth tyboniethow politek/erbysek.