Iridiom

Elven gymyk yw iridiom, niver 77 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Ir. An hanow a dheu dhyworth Iris, ger Greka dhe dhuwes an gammneves. Yma dhe iridiom holanow liesliw. Nyns eus rann dhe iridiom y'n korf denel.

Ensampel a	Elven gymyk
Klass	bagas platinom
Furvell gymyk	Ir
Dydhyas diskudhans	1803
Niver atomek	77
Elektronegedhegedh	2.2 ±0.1
Rann a	period 6, bagas 9
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Diskudhys veu iridiom hag osmiom war-barth yn 1803 gans Smithson Tennant (1761-1815) yn Loundres. Ev a assayas hedeudhi platinom yn aqua regia, kemyskans a drenken nitrik ha trenken hidroklorik, mes o neppyth avel remenant du. Wosa hwithrans pella, ev a dhiberthas diw elven nowydh, an eyl a henwys ganso iridiom dhyworth y holanow liwek, ha'y gila osmiom dhyworth y fler koynt.

Askorrys yw an vrassa rann a iridiom dhyworth purhe platinom, a-dro dhe 3 tonnas an vledhen. Usys yw y'n diwysyans elektronek, kerri (rag pennow kantolyow (spark plugs)), ha dhe wul katalydhyon.

Poos atomek iridiom yw 192.21, y boynt teudhi yw 2410°C ha'y boynt bryjyon yw 4130°C. Y dhosedh yw 22.6kg an liter. Alkan kales, brottel, splann, arghansek yw. Diskudhys veu iridiom y'n kerrygi a gevys war'n amal ynter an Oos Kalghek ha'n Kenozoek, nans yw a-dro dhe 65 milvil a vledhennyow. An iridiom y'n garrek ma a dheuth dhyworth an efanvos avel meyn kowas.

Mirva

• 
  Leghen a enor Smithson Tennant yn Selby, Konteth Evrok
• 
  Men kowas Willamette, gans 4 rann an vilvil a iridiom
• 
  Kerrygi an amal Kalghek-Kenozoek
• 
  Kantolyow kerri
• 
  Min pluven ynk gwrys a iridiom
• 
  An dhuwes Iris