Moskito

Moskito Culicidae Efander menhesennow: Kalghek – lemmyn 99-0 Ma
Benow Culiseta longiareolata
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:	Animalia
Fylum:	Arthropoda
Klass:	Insecta
Urdh:	Diptera
Is-urdh:	Nemotocera
Ughdeylu:	Culicoidea
Teylu:	Culicidae Meigen, 1818
Isdeyluyow
Anophelinae Culicinae

Sort a gelyonen yw moskito. Hanow kemmyn yw dhe deylu a gelyon y'n urdh Diptera. An re benow yw ektoarviles: i a wra tirya war enevales goos-tomm, gwana gwythien ha skitya trew rag lettya kowlans an goos. Ena i a sugen ha dybri an goos. Arviles korrwelek peryllus a vyw y'n trew yn fenowgh. An re gorow a dheber nektar, ha'n re benow ynwedh. Byttegyns, orth pareusi rag dedhwi oyow, an re benow a dreyl dhe woos rag aga frotin.

Boosa ha parya

Dell yw usys, moskitos gorow ha benow a dheber nektar ha sugennow plansow. Yn lies eghen, ganow an venow yw aswiwys rag gwana kneus ostys enevales, ow sugna aga goos avel ektoarviles. Yn lies eghen, res yw dhe'n venow kavos protinyow dhyworth an goos kyns hi dhe allos askorra oyow. Yn lies eghen aral, hi a yll askorra moy a oyow wosa dybri goos.

Moskitis a dhedhow aga oyow yn pollow dowr. An preves (larvae) a way ogas dhe enep an dowr, owth anella dre bibennow ayr. I a gyv aga boos dhyworth an dowr, dell yw usys ow tybri algi ha kroaduryon munys erel. Da yw gansa gwaya ogas dhe'n enep. An larvae a ha bos pupas a-ji dhe nebes dedhyow po seythennow wosa kovia, ow kregi war dempredh an dowr ha'n eghen. Studh an pupa a dhur saw nebes dedhyow, hag ena an moskito a ha bos tevesik.

Yma lies eghen a voskito. Pub eghen yw aswiwys dhe ost dyffrans. Yma dew jif isdeylu, 43 kinda ha dres 3,500 eghen y'n Cuculidae.

Vektor rag dises

Vektoryon (karyoryon) po virusow a yll kawsya disesys po arviles dhyworth person dhe berson yw moskitos. An chif disesys treusperthys gans moskitos yw an re virusek, terthen velyn, terthen dengue ha malaria, karyes gans an kindas Anopheles ha Culex. Moskitos a re disesys dhe voy ages 700 milvil a dus pub bledhen yn Afrika, Amerika Dhyghow, Amerika Kres, Meksiko ha lies rann a Asi, gans milvilyow a vernansow ow sewya.

Gwitha moskitos dan rewl

Methodow usys dhe lettya lesans dises, po difresa tus yn ranndiryow le mayth yw dises endemik a gomprehend:

• riddya ranndir a voskitos dre janj bewvaow - remova dowr marow ha tylleryow parya erel; plaladhoryon; preydhyoryon naturel; ha maglenna
• letyya dises, owth usya medhegnethow prophylactic ha bryghlinyow; ha lettya brosow moskitos, gans ladhoryon hwesker, rosow ha traow gorthpryv.

Dowr

Dowr kosel yw an chif tyller parya. Martesen nyns yw possybyl dhe remova pub enep dowr. Y'n termyn eus passyes, stifellys veu dowr gans DDT, mes kawsys veu meur a dhamach ekolegel. Erbynn lemmyn an moskito re dhisplgyas defens dhe'n gymygen.

Gorthbreves organek

Drefen an gymygen DEET dhe gavos effeythow dregynnus war dus, yma movyans dhe usya gorthbreves organek lemmyn.

Preydhyoryon naturel

Nymfow nadres margh a dheber moskitos yn pub studh a dhisplegyans, hag yw pur effeythus orth rewlya poblansow. Nebes eskelli kroghen a yll dybri kemmys ha 500 moskito pub our. Nebes copepodow a breydh war larvae, ow ladha kemmys ha 40 larva Aedes an jydh. Niver a buskes a dheber larvae ynwedh, ow komprehendya puskes owr, puskes kath, piranhas ha pylkynnow.

Esplegyans

An kottha moskito gans korf arnowydh a veu diskudhys yn amber kanadek dhyworth an Amer Kalghek (nans yw 79 milvil bledhen). Dielvennans genynnek a gampoll an skorrennow Culicinae hag Anophelinae dhe dhiberth nans yw 150 milvil bledhen.

• 
  Nadres margh a breydh war voskitos
• 
  Larvae eghen a Culex
• 
  Aedes aegypti, vektor terthen dengue
• 
  Penn moskito
• 
  Oy moskito
• 
  Delinyans a Aedes aegypti