Rutheniom

Elven gymyk yw rutheniom, niver 44 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Ru. An hanow a dheu dhyworth an ger Latin rag Russi. Nyns eus rann vewoniethel dhe rutheniom.

Ensampel a	Elven gymyk
Klass	alkan tremenyans, bagas platinom
Furvell gymyk	Ru
Dydhyas diskudhans	1844
Niver atomek	44
Aray an elektrons	[Kr] 4d⁷ 5s¹
Elektronegedhegedh	2.2
Studh oksidyans	3, 4
Rann a	period 5, bagas 8
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Yn 1807 Jędrzej Śniadecki (1768-1838), kymygydh polonek a Bennskol Vilnius, a wrug hwithrans ow tochya monow platinom. Erbynn mis Me 1808 ev a leveris dell dhiskudhas ev elven nowydh, henwys vestiom (diskudhys veu an asteroyd Vesta an vledhen gyns). Pan wrug kymygydhyon frynkek assaya gul an keth hwithrans, ny alsons kavos an elven nowydh. Ytho Sniadecki a gildennas y dherivas. Yn 1840 Karl Karlovich Klaus (1796-1864) a dhiskudhas elven nowydh yn Pennskol Kazan, henwys rutheniom ganso.

Kevys yw alkan rutheniom yn naturel, hag yma nebes monow gans rutheniom, kepar ha laurit (rutheniom sulfid). Askorrys yw dhyworth purhe nikel yn Ontario, Kanada hag Afrika Dheghow, a-dro dhe 35 tonnas an vledhen. Hanter anedha yw usys y'n diwysyans elektronek ha 40% aral y'n diwysyans kymyk. An diwysyans elektronek a wra devnydh a rutheniom dhe wul sprallansoryon asklosen (chip resistors). Keworrys yw rutheniom dhe blatinom dhe wul gemmweyth.

Poos atomek rutheniom yw 101.07, y boynt teudhi yw 2310°C ha'y boynt bryjyon yw 3900°C. Y dhosedh yw 12.4kg an liter. Alkan tanow lenter arghansek yw.

Mirva

• 
  Karl Klaus
• 
  Jędrzej Śniadecki
• 
  Skwychys asklosen
• 
  Kesweyth gwrysow laurit