Titaniom
Elven gemyk ew titaniom, niver 22 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh ew Ti. An hanow a dheu dhort an gewri en mythologieth grek, Τιτᾶνες. Nag eus radn vewoniethel dhe'n elven, bes na wra an korf y dhenagha, etho usys ew rag gul ympyansow avel asleansow glin ha rewloryon kolon. Titaniom a ell bos gwelys en spektrum ster Klass-M, an ehen moyha yeyn a ster, pur rudh aga liw.
 | |
 | |
| Ensampel a |
Elven gymyk, stoff sempel, lithophile  |
|---|---|
| Klass |
alkan tremenyans, alkan skav |
| Furvell gymyk |
Ti |
| Dydhyas diskudhans |
1791 |
| Niver atomek |
22 |
| Aray an elektrons |
[Ar] 3d² 4s² |
| Elektronegedhegedh |
1.54 |
| Studh oksidyans |
−1, 1, 2, 4, 3 |
| Rann a |
period 4, bagas 4 |
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Diskudhys veu en Kernow en 1791 gen William Gregor (1761-1817), meur y hanow awos y studhyansow a vonyow Kernow. Ev a hwithras ilmenit dhort nans Manahan, owth aswon bos elven nowydh etto, ha rei an hanow manaccanit dhe ev en derivas dhe'n Royal Geological Society of Cornwall hag en lever-termyn Almaynek Crell's Annalen. En 1795, Martin Heinrich Klaproth (1743-1817) a dhiskudhas elven henwys titaniom ganjo e'n moon rutil. Woja hedna, ev a amyttyas bos Gregor an diskudher.
Chif monyow titaniom ew rutil (titaniom dioksid , TiO2), hag ilmenit (horn titanat , FeTiO3), kevys en Ostrali, Norgagh, Kanada ha'n Ukrayn. Askorrys ew 90,000 tonnas an vledhen a'n olkan. Pur bosek ew an olkan ha titaniom oksid . Fest da ew titaniom rag gorthsevel kesknians kemyk. Usys ew diw radn a deyr a ditaniom rag gul jynnow ebron, gweythvaow kemyk, ympynyansow klun ha glin, ha gluthyoryon en tredanvaow. Titaniom ew krohen an gwithti Guggenheim en Bilbao. Nitinol ew 55% nikel ha 45% titaniom. Ema dhe'n kesolkan ma an gallos dhe berthi kov furv kens. Usys ew rag gul framyow dewweder.
Poos atomek titaniom ew 47.87, y boynt teudhi ew 1660°C ha'y boynt bryjyon ew 3287°C. Y dhosedh ew 4.5 kg an liter. Olkan kalish lenter arhansek ew.
Mirva
golegi-
William Gregor a dhiskudhas ilmenit e'n gover ma en Mahanan -
Ema krohen titaniom war an firat ma -
Usys ew titaniom en framyow jynnow ebron -
Gwivren Nitinol -
Ympyans glin -
Gwithti Guggenheim, Bilbao -
Martin Heinrich Klaproth -
An moon rutil
Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.