Zynk
Elven gymyk yw zynk, niver 30 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Zn. An hanow a dheu dhyworth an ger Almaynek zink, martesen dhyworth an ger Persek sing, ow styrya men. Elven essensek yw zynk dhe enevales, tus ha plansow. Yma'n kreunyow moyha y'n korf yn lagasow, keher, lonethi hag avi, hag yn arbennik yn has. Yma dustini dell fowt zynk a wra kawsya niveryansow isel has yn tus. Alkan zynk a serr kroghen den, hag anella mog zynk pooth a hembronk dhe fume fever, payn briansen, pas ha hwesa. Dres an bledhynnyow usys o kesstoffow zynk yn medhygel, zynk sulfat avel emetyk, zynk klorid avel antiseptyk, zynk oksid dhe lettya gosa. Gwerthys yw lin kalamin (kemyskans a zynk oksid ha horn oksid) dhe dhyghtya kudynnow kroghen avel klavor glyb (eczema), brygh lennow ha losk howl.
 | |
 | |
| Ensampel a |
Elven gymyk, stoff sempel  |
|---|---|
| Klass |
stoff, alkan wosa-tremenyans |
| Furvell gymyk |
Zn |
| Dydhyas diskudhans |
Unknown |
| Niver atomek |
30 |
| Elektronegedhegedh |
1.65 |
| Studh oksidyans |
1, 2 |
| Rann a |
period 4, bagas 12 |
| Gwrier |
Pfizer |
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Aswonnys veu zynk avel elven rag an kynsa prys gans Andreas Marggraf, kymygydh Almaynek, yn 1746. Kampollys veu monow hag a askorr an alkan brest gans Strabo (66 K.O.K. - 24 O.K.) ha Pliny an Kottha (23-79). Yn Bristol, Pow Sows, yth esa teudhji zynk owth oberi erbynn 1743, askorra a-dro dhe 200 tonnas an vledhen. Chif moon zynk yw zincblende po sfalerit. Kanada, Russi, Ostrali, an Statys Unys ha Perou yw an tyllerow moyha posek le may feu balweyth kowlwrys rag zynk. Askorrans ollvysel yw a-dro dhe 13 milvil tonnas an vledhen, mes 30% a edhom dhe'n Norvys a zynk a dheu dhyworth eylgylghyans.
Galvanya horn yw devnydh dres 50% a alkan zynk, usys yn korfow kerri, gwiver dreynek, ponsow kregans ha lies devnydh aral. Usys yw alkan zynk yn batriow ha kesalkenyow avel brest (33% zynk ha 67% kober). Usys yw zynk oksid avel liw yn plastogow, afinusterow, paper hag ynk.
Poos atomek zynk yw 65.39, y boynt teudhi yw 420°C ha'y boynt bryjyon yw 907°C. Y dhosedh yw 7.1kg an liter. Alkan glas-wynn yw zynk hag a dreyl liw yn ayr ha dasober gans trenkennow ha lisliwennow.
Mirva golegi
-
Sfalerit -
Podik brest dhyworth an 7ves kansvledhen -
Andreas Marggraf -
Luigi Galvani neb a worras y hanow dhe galvanya -
Askorrans ollvysel zynk -
Bal zynk Rosh Pinah, Namibi -
Zynk oksid hag a liwa plastogow hag erel -
Lin liw howl -
Horn galvanys
