Gonisogeth

Gonisogeth yw term a gomprehend an normow ha fara sosyel kevys yn kowethasow tus, keffrys ha'n godhvos, kryjyansow, artys, laghys, maners ha gisyow, galadewderyow hag usadow a'n unigynnow y'n bagasow ma. Estemys yw a gedhlow hendhyskansek y hwrug an dalghuster denel rag gonisogeth kreunus omsevel nans yw ynter a-dro dhe 500,000 ha 170,000 bledhen.

Kolji Glasneth o le a wonisogeth yn termyn Bresel an Lyver Pysadow. Hemm yw men kov rag an koll a wonisogeth Kernewek kellys ganso.

Ystynnys yw gonisogeth dhe'n nessa henedh dre dhyski, a-ban yw genynnek ystynnys der erituster. Gwelys yw gonisogeth skrifa, kryjyans, ilow, dillas, kegina ha'n taklow a wra tus. An tybyans a wonisogeth yw komplek hag yma lies styr dhe'n ger. Dre vras, an ger 'gonisogeth' yw devnydhys yn teyr fordh:

• Bryntinsys yn blas y'n artys fin ha'n densethow, aswonys ynwedh avel gonisogeth ughel.
• Patron a wodhvos, kryjyans ha fara a dus.
• An wolokva, omdhalgh, talvosogethow, morals, amkanow hag usadow kevrennys gans unn kowethas.

Yn efan, gonisogeth a yssyns happyansow denel oll nag yw sewyansow pur a enynnek tus. Yma gonisogethow erel dhe vagasow erel. Amyttya ungultur hepken yn bagas sosyel a yll bos peryllus, kepar ha dell yll eghen unnik a vil dos erbynn kudynnow a janj hinek, awos fowt a worthebow gweythresek dhe'n chanj.

An studhyans a hwither gonisogethow yw henwys anthropologieth.

Yma'n erthygel ma owth usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek kres.

Onan a'n kans erthygel posekka war Wikipedya yw an erthygel ma.