Plobm
Elven gymyk yw plobm, po plomm, niver 82 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Pb, dhyworth an ger Latin plumbum, pennfenten an ger kernewek ynwedh. Gwenon kreunek (cumulative) yw plobm, kudyn meur y'n termyn eus passyes, mes kontrolys yn tynn yw devnydh plobm lemmyn. Usys o plobm y'n termyn eus passyes dhe velyshe gwin. Awos hemma, traweythyow veu tardh a 'dhrog torr' hag a ledya dhe vernans. Henwys o Devon colic yn Pow Sows y'n 17ves ha 18ves kansvledhen. Leverir yw nebes tus a vri bos posnys gans plobm: Andrew Jackson (1767-1845), seythves Lywydh an Statys Unys ha Ludwig van Beethoven yw dew anedha. Pur dhe les yw plobm avel skoos rag radyoweythresyans yn klavjiow, rag ensampel arhwilellow dewynnyow-X.
Ensampel a | Elven gymyk, stoff sempel, elven ughkendegi, chalcophile element |
---|---|
Klass | alkan wosa-tremenyans |
Liw/yow | grey |
Furvell gymyk | Pb |
Niver atomek | 82 |
Elektronegedhegedh | 2 |
Rann a | period 6, bagas 14 |
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia |
Tennys o plobm yn-mes balyow nans yw 6,000 bledhen, hag aswonnys o dhe'n Egyptyonyon Koth. I a usya plobm gwynn ha rudh yn liywow hag afinusterow. An Romanas koth a dhisplegya balyow yn Spayn ha Breten Veur. Y'n Osow Kres usys o dhe worheri tohow drehevyansow, avel eglosyow.
Galena (PbS) yw an moon moyha posek, kevys dre vras yn Ostrali (19%), an Statys Unys (13%), China (12%) ha Perou (8%). Kemyskys yw an moon gans kok ha kalgh, ha rostys yw yn fog. An askorrans ollvysel yw 6 milvil tonnas an vledhen. Res yw purhe an plobm awosa gans keworra zynk rag removya arghans dhyworto. Usys o plobm avel keworrans dhe betrol y'n termyn eus passyes, mes lemmyn usys yw dhe wul batriow kerri. Defolyans an plobm yn petrol a wre kawsya skians lehes, yn medh nebes godhonydhyon.
Alkan medhel gwann disliw loos-arghansek yw plobm. Poos atomek plobm yw 207.2, y boynt teudhi yw 334°C ha'y boynt bryjyon yw 1740°C. Y dhosedh yw 11.4 kg an liter.
Mirva
golegi-
Moon galena
-
Andrew Jackson, Lywydh an Statys Unys
-
Ludwig von Beethoven
-
Skoos plobm a-dro dhe sampel radyoweythresek
-
Posow rag pyskessa
-
Plobm war do drehevyans
-
Devnydh plobm a-dro dhe weder nemmys
-
Batriow plobm