Teloriom

Elven gymyk yw teloriom, niver 52 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Te. An hanow a dheu dhyworth an ger tellus, hanow Latin rag an Norvys.

Ensampel a	Elven gymyk, soled helosk, chalcophile element
Klass	period 5, govetelek, bagas 16
Furvell gymyk	Te
Dydhyas diskudhans	1783
Niver atomek	52
Aray an elektrons	1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 4d¹⁰ 4p⁶ 5s² 5d¹⁰ 5p⁴, [Kr] 5s² 5d¹⁰ 5p⁴
Elektronegedhegedh	2.1
Rann a	period 5, bagas 16
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Nyns eus rann y'n korf denel dhe deloriom. Nyns yw gwenonek, mes ev a wra kawsya drog anal ha fler korf (henwys yn Sowsnek tellurium breath). Diskudhys veu yn 1783 gans Franz-Joseph Müller von Reichenstein (1740-1825) yn Sibiu, Romani, mes henwys veu gans Martin Klaproth (1743-1817), kymygydh almaynek.

Kevys yw avel alkan yn naturel, mes pur danow yw henna. Tanow yw monow teloriom maga ta, kepar ha calaverit (AuTe₂), sylvanit (AgAuTe₄) ha tellurit (TeO₂), mes nyns yns usys avel pennfenten an elven. Askorrys yw 110 tonnas a'n alkan an vledhen, avel isaskorr purhe kober. Hanter-alkan yw teloriom, ha kevys yw herwydh usadow avel polter loos. Gorrys yw yn kesalkenyow gans kober ha dur dinam dhe wellhe es y dhyghtyans, ha dhe {{Plobm|blomm]] (0.05%) dh'y grevhe. Usys yw ynwedh gans kadmiom yn panellow howlek ha hanter-kendegoryon y'n diwysyans elektronek.

Poos atomek teloriom yw 127.60, y boynt teudhi yw 450°C ha'y boynt bryjyon yw 990°C. Y dhosedh yw 6.2kg an liter. Hanter-alkan gwynn-arghansek lentrus yw teloriom mes kavadow yw ynwedh avel polter loos tewl.

Mirva

• 
  Sibiu, Romani
• 
  Martin Klaproth
• 
  Askorrans ollvysel yn 2006
• 
  Panellow howlek
• 
  Lovan gwiver dur
• 
  Dyjynnow kwantum Kadmiom-Teloriom, testen hwithrans rag nanoteknologieth
• 
  Tellurit