Vanadiom

Ensampel a	Elven gymyk, lithophile
Klass	alkan tremenyans
Furvell gymyk	V
Dydhyas diskudhans	1801
Niver atomek	23
Aray an elektrons	[Ar] 3d³ 4s²
Elektronegedhegedh	1.63
Studh oksidyans	5
Rann a	period 4, bagas 5
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gymyk yw vanadiom, niver 23 y'n Vosen Beriodek. Y furvell yw V. An hanow a dheu dhyworth hanow Vanadis, duwes tekter yn mythologieth Loghlyn (hy hanow aral yw Freyja). Essensek yw vanadiom dhe nebes eghennow, ow komprehendya tus mes nyns yw apert prag. Yma edhom a vanadiom dhe [[Bakteria|vakteria] hag a dreyl nitrojen dhe ammonya. Nyns yw gwenonek, mes polter vanadiom pentoksid a serr an lagasow, tron ha briansen.

Diskudhys veu vanadiom diwweyth. An kynsa prys yn 1801, Andrés Manuel del Río, Professor Monydhieth yn Cita Meksiko, a wrug hwithrans war voon plomo pardo de Zimapan, aswonnys lemmyn avel vanadit. Y hanow rag an elven veu panchromium ('ollgromiom'), ow styrya 'pub liw'. Ev a'n leveris orth Alexander von Humboldt, an hwithrer tiryow a vri. Danvenys veu lyther ow tisplegya an diskudhyans, mes ny dhrehedhas an lyther awos bos gwreckys an gorhel hag a wrug y dhon. Ytho yn 1831 Nils Gabriel Sefström a enyshas an alkan dhyworth moon horn a Sweden. Ev a henwis an elven vanadiom.

Vanadiom a wra dur kreffa ha skaffa. Usys o yn Bresel Kynsa an Norvys rag arvwisk basnettow hag erel.

Aswonnys yw niver a vonow vanadiom, kepar ha vanadinit (plomm klorid vanadat) ha patronit (vanadiom sulfid), mes nyns yns usys dhe gavos an alkan. Kevys yw avel isaskorr oyl Veneswela ha dhyworth atal gul dur. Askorrans ollvysel an alkan yw a-dro dhe 7,000 tonnas pub bledhen. Usys yw dhe wul kesalkenyow, yn arbennek gans dur, dhe les rag spryngys, toulys, jynnow ebron ha platyow arvwisk.

Poos atomek vanadiom yw 50.94, y boynt teudhi yw 1887°C ha'y boynt bryjyon yw 3377°C. Y dhosedh yw 6.1kg pub liter. Alkan splann arghansek yw, hag a worthsevel kesknians. An dur Damask a vri yn istori a gomprehendyas vanadiom dh'y wul kreffa ha moy duradow.

Mirva

Andrés Manuel del Río
Nils Gabriel Sefström
Gov lownyow Damask
Toulys dur vanadiom
Vanadinit
Usys veu dur vanadiom gans Henry Ford y'n Model T
Spryngys hyns horn dur vanadiom
An dhuwes Vanadis po Freyja