Oos an Rew

Ensampel a	epoch, series
Rann a	Quaternary, ICS Standard Global Chronostratigraphic (Geochronologic) Scale
Dallethys	c. 2580 millennium BC
Deuth dhe benn	9701 (in Julian calendar) BC
Synsys ynno/i	Gelasian, Calabrian, Chibanian, Late Pleistocene
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Oos an Rew po Oos an Yey yw term dororiethel po doroniethel usys yn diw fordh:

[1] ow styrya an keth tra ha rewlivans, hemm yw an spysow hir yn istori an Nor pan wre rew gorheri lower a enep an bys. Yma dustuni rag hwegh rewlivans meur y'n termyn eus passyes.
[2] ow kampolla dhe'n rewlivans meur diwettha, hemm yw an Oos Pleistocen.

An golinyans a-ugh a dhiskwedh bos dustuni rag pymp oos rew y'n termyn eus passyes (hag nebes tus a geworr unn aral, hemm yw an Rewlivans Pongola nans yw 2,900 milvil vledhen, mes kemyskys yw an dustuni rag henna).

An Oos Rew Pleistocen

War dhiwedh an Oos Pliocen, Amerika Gledh hag Amerika Dhyghow, diberth kyns, veu kelmys gans konna tir tanow yntredha, hemm yw Kuldir Panama. Possybyl o dhe enevales mos a'n eyl dh'y ben, ha patronyow frosow keynvor a janjyas. Rewlivans a dhallathas yn Hanterkylgh an Gogledh nans yw a-dro dhe 2.7 milvil vledhen. Dres an Pleistocen a-varr (nans yw 2.7 - 0.8 milvil vledhen) hen dus a'n kinda Homo a dhallathas yn Afrika hag efani dres Afro-Eurasi oll. Nans yw a-dro dhe 0.8 milvil vledhen an kylgh a spysow rewlivel a janjyas a pub 41,000 vledhen dhe pub 100,000 bledhen. Diwedh an Pleistocen a welas efanyans tus arnowydh yn-mes a Afrika keffrys ha difeudhans pub eghen denel arall.

Drefen bos kemmys a dhowr kelmys avel rew war an brastiryow, nivelyow ollvysel an mor o a-dro dhe 120 m yn-dann nivelyow a-lemmyn. Ytho Asi hag Amerika Gledh o kelmys gans tir le mayth yw an Mor Bering lemmyn. An brassa rann a Amerika Gledh hag Europa o yn-dann lienyow rew.

Nivelyow an mor y'n termyn a rew moyha
Hys moyha an rew dres an rewlivans Pleistocen
Patron losowedh yn kres Oos an Rew

Enevales an Oos Rew

Pub brastir a welas displegyans enevales meur. An brassa niver anedha o hevelep orth enevales arnowydh, mes yth esa lower a varyans.

Yn Amerika Gledh yn-mysk lies aral o smilodon (an tiger lymm-dhensak), mastodon (eghen a olifans) ha'n bleydh euthyk ("dire wolf" yn Sowsnek). Eurasi a welas an mamoth (eghen aral a olifans), trongornvil gwlanek ha kowrgarow iwerdhonek. Yn Madagaskar o an edhen olifans ha trigys yn Mordir Nowydh o eghennow a moa hag er Haast.

Smilodon
Mamoth gwlanek (kledh) ha mastodon (dyghow)
Bleydh arnowydh (kledh) ha bleydh euthyk (dyghow)
Tirwel a Spayn yn Oos an Rew gans lewyon fow, trongornvil gwlanek, mamothes ha mergh
Er Haast owth omsettya war moas