Rubidiom

Elven gymyk yw rubidiom, niver 37 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Rb. An hanow a dheu dhyworth an ger Latin rubidius, ow styrya rudh tewl.

Ensampel a	Elven gymyk
Klass	alkan lisliwennek, alkan, stokk-s
Furvell gymyk	Rb
Dydhyas diskudhans	1861
Niver atomek	37
Aray an elektrons	[Kr] 5s¹
Elektronegedhegedh	1
Studh oksidyans	1
Rann a	bagas 1, period 5, alkan lisliwennek
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Nyns eus rann vewoniethel dhe rubidiom, ha ny brederir holanow rubidiom dhe vos gwenonek. Pur hevelep orth potassiom yw rubidiom, mes nebes radyoweythresek yw. Usys yw yn hwithrans medhegnethel. Kenennow kellyow kanker a denn rubidiom, ytho leuvvedhogyon a wra devnydh a rubidiom dhe helerghi hwedhow.

Diskudhys veu rubidiom yn 1861 gans Robert Wilhelm Bunsen (1811-1899) ha Gustav Robert Kirchoff (1824-1887) yn Pennskol Heidelberg, Almayn, yn ensampel a lepidolit. Moon koynt yw lepidolit. Pan yw towlys lepidolit war dan, ev a wra ewoni, hag ena dos ha mos avel gweder. Wosa hwithrans ha tenna mes lithiom ha potassiom, Bunsen ha Kirchoff a dhiskudhas remenans gans linyow pur rudh yn prov flamm. Nyns yw meur a rubidiom askorrys gans diwysyans, awos bos re gostek, yntra dew ha peswar tonnas an vledhen hepken. Keworrys yw dhe danweyth rag aga liwa purpur, dhe yeynhe laserow, yn klockow atomek hag yn arhwilellow PET yn klavjiow. Y hyllir dedhya meyn gans keheveli komparriv rubidiom ha strontiom (an isotop radyoweythresek rubidiom-87 a dreyl dhe strontiom-87 dres termyn).

Poos atomek rubidiom yw 85-47, y boynt teudhi yw 39°C ha'y boynt bryjyon yw 688°C. Y dhosedh yw 1.5kg an liter. Alkan medhel gwynn yw, hag a dhasober gans ayr ha dowr, ytho synsys yw yn-dann oyl.

Mirva

• 
  Lepidolit
• 
  Prov flamm rubidiom
• 
  Tanweyth purpur rubidiom
• 
  Gustav Kirchoff (a gledh), Robert Bunsen (kres) ha Henry Roscoe (a dheghow). Roscoe a dhiberthas Heidelberg kyns diskudhyans rubidiom
• 
  Laser
• 
  Klock atomek rubidiom
• 
  Arhwilell PET