Seleniom
Elven gymyk yw seleniom, niver 34 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Se. An hanow a dheu dhyworth an ger selene, hanow Greka dhe'n Loor.
 | |
 | |
| Ensampel a |
Elven gymyk, soled helosk  |
|---|---|
| Klass |
dialkenyow liesatomek, dialkan, bagas 16 |
| Furvell gymyk |
Se |
| Klevesow a dhyghtys |
Dises difyk megyans |
| Dydhyas diskudhans |
1817 |
| Niver atomek |
34 |
| Elektronegedhegedh |
2.55 |
| Studh oksidyans |
−2, 2, 4, 6 |
| Rann a |
period 4, bagas 16 |
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Elven essensek dhe'n korf denel yw seleniom. Rann yw dhe'n ensaymow glutathion peroksidas ha deiodinas. Yn despit dhe hemma seleniom a yll bos gwenonek (a ugh 450μg an jydh). Arwodhow a bosna seleniom yw anal flerys. Seleniom a yll defolya. Yn 1983 defolyes veu kreun dowr Kesterson yn nans San Joaquin, Kaliforni, gans seleniom dhyworth bargennyow tir leel.
Diskudhys veu seleniom gans Jöns Jacob Berzelius yn Stockholm yn 1817. Ev a wrug hwithrans war remenant orth goles kerynyow yn gweythva trenken sulfurik. Ev a verkyas bos seleniom hevelep orth teloriom. Hemma veu an acheson rag an hanow (seleniom - an Loor, ha teloriom - an Norvys). Tanow yw monow seleniom. Askorrys yw avel isaskorr purhe kober, plomm ha zynk, dell yw usys. An askorroryon moyha yw Kanada, an Statys Unys, Bolivi ha Russi, a-dro dhe 1500 tonnas an vledhen (hag eylgylghys yw 150 tonnas aral).
Alkan seleniom a wra kendegi milgweyth gwell pan yw y'n howlsplann. Usys yw ytho rag kellow fototredanek, liesskrifellow ha panellow howlek (30% a askorrans). Usys yw 25% dhe wul gweder (keworrys sodiom selenat (Na2SeO4) dh'y dhasliwa, po kadmiom selenid dhe wul gweder rudhem), yn arbennek gweder liw brons rag tourow ebron. Usys yw 15% avel sodiom selenit dhe wul boos enevales. Keworrys yw kesstoffow seleniom dhe shampoo gorth-breghi (Sowsnek - anti-dandruff).
Poos atomek seleniom yw 78.96, y boynt teudhi yw 217°C ha'y boynt bryjyon yw 685°C. Y dhosedh yw 4.8kg an liter. Seleniom a eksist avel diw furv: alkan arghansek po polter rudh.
Mirva golegi
-
Jöns Jacob Berzelius -
Gweder rudh seleniom -
Usys yw seleniom yn liesskifellow -
Shampoo gorth-dandruff -
Heyjik difurvys awos difolyans -
Ranndir kreun dir Kesterson -
Gweder brons war dhrehevyans Seagram yn Evrek Nowydh,
.JPG)