Tirfurv karst

Klass	tirwedh, tirfurv
Label teythyek	Karst
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Karst yw an term yth yw res dhe dirfurvow gwrys drefen teudhans karrygi teudhadow kepar ha kalgh, dolomit ha gypsum. Tipek yw kevreythow karthgleudhyans yn-dann dhor gans sedhdell ha gogowyow. Drefen bos karthgleudhyans yn-dann dhor, nyns eus lower a avonow po lynnyn war enep an nor.

A-ugh cita Mostar yn Bosni
Nans segh a-ugh Malham Cove, Konteth Evrek
Ranndir an Burren, Iwerdhon west

Paleokarst

Studhyans palaeokarst (karst y'n goloven dhororiethel) yw posek yn dororieth menoyl drefen bos 50% a greunyow hidrokarbon an bys yn karrygi karbonat, ha lower anedha yw yn kevreythyow tellek karst.

Displegyans

Displegys yw karst dre vras yn karrek dhoos karbonat, kepar ha kalgh, hag yw yn gweliow tanow gans meur a fowtow. Nyns yw displegys yn ta yn krey drefen bos krey tellek yn le doos, ytho nyns yw dowr dor kreunys a hys torvaow. Displegys yw karst ynwedh mayth yw nivel dowr dor isel, kepar ha ugheldiryow gans nansow down, ha mayth yw glawans meur. Drefen henna, yma gwayans uskis a dhowr dor, hag a skoodh teudhans an garrek.

Tirfurvow

War radhva vyghan, tirfurvow karst a gomprehend kons kalgh, kemmyn yn Kledhbarth Pow Sows hag Iwerdhon, lenkdell ha sedhdell, (lenkdoll yw pans gwrys gans teudhans an kalgh may hwrello komprehend gover ow mos a-ji dhe'n nor, ha sedhdoll yw toll mayth yw furvyes pan hwrello to gogow kodha), shaftow plommwedhek ha daspennfentenyow. War radhva veur, polje yw term dhyworth yethow Slavek ow styrya 'park' rag tirfurv gwastas gans meur a gonsyow kalgh, kownans, ha touryow karst a yll hwarvos a-hys avonow (kepar hag yn China) po y'n mor (kepar hag yn Vietnam.

Kons kalgh a-ugh Malham Cove yn Park Kenedhlek Nansow Konteth Evrek
Sedhdoll Hull Pot yn Konteth Evrek
Lenkdoll yn Konteth Evrek
Aswy Gaping Gill, dowrlam ughella Pow Sows (98m)
Daspennfenten Malham Beck orth goles Malham Cove
Livanjsko Polje, an moyha y'n bys (60km gans 7km)
Kownans kalgh yn China
Touryow karst - Yangshuo ha Dowr Li yn China
Touryow karst y'n mor, Baya Halong yn Vietnam

Gogowyow

Gogowyow a gonsist a dhiw barth, an barth freatek, beudhys gans dowr, ha'n barth vados, a-ugh an dowr. Yn-mysk tirfurvow gogowyow, yma kolovennow, resekven (Sowsnek - flowstone, furvyes pan vo dowr ow resek yn-nans fosow ha leur an gogow), besies kalgh (stalactites) ha kalghbostow (stalagmites), shaftys, kuldremenvaow ha gogowyow.

Kemyskans a vesies kalgh ha kalghbostow yn Gogow Te Ananui, Mordir Nowydh
Poll ha resekven yn Gogow Ingleborough, Konteth Evrek
Kuldremenva vados yn Gogow Mammoth, Kentucky, Statys Unys